Το τέλος του «υπαρκτού» Ελληνισμού

Του Νίκου Παππά, Φοιτητή Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Πολύ εύλογα θα ρωτούσε κάποιος τί ακριβώς εννοώ γράφοντας για «υπαρκτό» Ελληνισμό. Ξέροντας ότι θα στεναχωρήσω πολλούς, θεωρώ ότι ο σημερινός Ελληνικός πολιτισμός, είναι όσο υπαρκτός ήταν και ο σοσιαλιστικός παράδεισος επί Σοβιετικής Ενώσεως. Ο σημερινός Ελλαδικός πολιτισμός, που καμία σχέση δεν έχει με τον μεγάλο οικουμενικό Ελληνισμό, καταρρέει μέρα με την ημέρα παίρνοντας μαζί του στον γκρεμό και τα «υπολείμματα» αυτού του μεγάλου πολιτισμού, που, αφού εξαφανίστηκε (για λόγους που δεν είναι του παρόντος), άφησε πίσω του να τον θυμίζει μόνο το Ελλαδικό κράτος.

Το κράτος αυτό, αφού κατέστρεψε τον οικουμενικό Ελληνισμό μέχρι το 1922, τώρα καταστρέφει και τον Ελληνισμό εντός του κράτους. Γιατί ο Ελληνισμός ήταν ο μεγάλος αντίπαλος του κράτους. Αν ο Ελλαδικός κόσμος ξαναέβρισκε την ταυτότητά του, το κράτος θα υποχρεώνονταν να εναρμονιστεί με την δυναμική του, κι αυτό θα ισοδυναμούσε με την αυτοδιάλυσή του (ως σύστημα, όχι ως κρατική οντότητα). Γιατί όμως θεωρώ ότι ζούμε την τελευταία πράξη του δράματος «Ελληνισμού»;

Πρώτα απ᾽ όλα, είναι, φυσικά, το δημογραφικό. Μια κοινωνία γερασμένη, που χρόνο με χρόνο μειώνεται ο αριθμός της, ενώ και οι γεννήσεις μειώνονται ακόμη πιο δραματικά. Σε 50 χρόνια θα είμαστε οι μισοί απ᾽ όσους ήμασταν πριν 10-20 χρόνια! Και η ιστορία έχει αποδείξει ότι αυτοί οι αριθμοί δεν αντιστρέφονται...

Θα μπορούσε να πει, όμως, κάποιος ότι η προσφυγική κρίση είναι μια ευκαιρία για να καλύψουμε το υπαρκτό δημογραφικό κενό. Το πρόβλημα εδώ δεν είναι φυλετικό, όπως θα μπορούσαν να ισχυριστούν οι θιασώτες του εθνο-φυλετισμού. Είναι καθαρά πολιτισμικό. Δηλαδή σε ποιόν πολιτισμό θα κληθούν αυτοί οι άνθρωποι να ενσωματωθούν; Σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε πλήρη αποσύνθεση και παρακμή; Πιο πιθανό είναι να επιβληθούν αυτοί (ειδικά αν είναι και μουσουλμάνοι, που αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς), παρά να δεχτούν να ενσωματωθούν σε μια συλλογικότητα με μια ταυτότητα τόσο ασαφή και χωρίς περιεχόμενο και ηθικές αξίες.

Κι εδώ ακριβώς ερχόμαστε στο ζήτημα του εάν ο σημερινός Ελληνισμός έχει την παραμικρή σχέση με τον μεγάλο Ελληνικό πολιτισμό. Προσωπικά θεωρώ ότι δεν έχει, και μιλώντας για τον σημερινό Ελλαδικό πολιτισμό ως «υπόλειμμα», αυτό ακριβώς θέλω να καταδείξω. Φυσικά η Ελληνική ταυτότητα δεν είναι συγκεκριμένη, στην ιστορία αλλάζει συνεχώς περιεχόμενο. Όμως ο Ελληνισμός που κάτω από την Φραγκο-οθωμανική κυριαρχία είχε φτάσει να έχει δυναμική που τρόμαζε τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες χάθηκε σταδιακά, από την δημιουργία του Ελλαδικού κράτους μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή του 1922.

Πολιτικά, ο Ελληνισμός που αναπτύχθηκε με τις κοινότητες (ή πιο σωστά: κοινά) υποτάχθηκε το 1830 στην Γερμανική απολυταρχία κι έκτοτε έχασε την Ελληνική πολιτική του ταυτότητα (τα όποια κοινά υπήρχαν εκτός του Ελλαδικού κράτους, διαλύθηκαν μεθοδικά μέχρι και το 1922). Θρησκευτικά, η Ορθόδοξη εκκλησία σίγα σιγά μετά το 1830 μεταλλάχθηκε και αυτή, φτάνοντας σήμερα να μοιάζει τόσο με την Προτεσταντική που έχει χαθεί πλέον η μεγάλη ιδιαιτερότητά της. Μετατράπηκε κι αυτή σε ένα δόγμα νομικίστικο, και σε αυτό έπαιξαν μεγάλο ρόλο οι παραθρησκευτικές οργανώσεις (Ζωή, Σωτήρας κ.λπ.) οι οποίες κατέκλυσαν τον 20^ο αιώνα την Ορθόδοξη εκκλησία και επιβλήθηκαν στο εσωτερικό της. Τέλος, ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι και η καταστροφή της γλώσσης. Αυτό δεν είναι σύμπτωμα της παρακμής, όπως πολλοί λένε. Νομίζω ότι είναι κυρίως αποτέλεσμα της παρακμής, η οποία την περίοδο της μεταπολιτεύσεως διέλυσε ότι είχε μείνει από το Ελληνικό μας παρελθόν. Σήμερα μας έχει μείνει μια αγάπη για την πατρίδα, η οποία, όμως, προέρχεται, όχι από το Ελληνικό μας παρελθόν, αλλά από την Δυτική απολυταρχία. Μια εθνο-φυλετική αντίληψη, η οποία από την φύση της είναι αντίθετη με τον οικουμενικό Ελληνισμό και τον συντρίβει.

Το να είσαι σήμερα Έλληνας είναι μια νομική πράξη. Έχει χαθεί πλέον η ταυτότητα. Ο Ελληνισμός που κάποτε ήταν ο μεγάλος αντίπαλος της Δύσεως, σήμερα έχει καταντήσει να είναι το «καθυστερημένο» παραπαίδι της που ζητάει συνεχώς κηδεμόνες για του λύσουν τα προβλήματα. Αφού λοιπόν η οικουμενική Ελληνική ταυτότητα χάθηκε, τώρα χάνεται ο Ελληνισμός (το «υπόλειμμά» του) και βιολογικά. Και ίσως καλύτερα. Ίσως έτσι εξιλεωθούμε από την σημερινή ανυπαρξία μας, που την αντιλαμβανόμαστε μέρα με την ημέρα και μας σκοτώνει. Γιατί δεν μπορούμε να είμαστε αυτό που κάποτε ήμασταν, και δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το γιατί. Ένα γιατί όμως το οποίο το ψάχνουμε στους έξω, ενώ είναι μέσα μας και το τρέφουμε συνεχώς. Και θα μας σκοτώσει σύντομα, όπως το φίδι τον γεωργό...